Metoda Tomatisa
Metoda Tomatisa została opracowana przez francuskiego lekarza, otolaryngologa Alfreda Tomatisa i polega na stymulacji słuchu, która ma za zadanie poprawić zdolności motoryczne, poznawcze i emocjonalne pacjenta. W procesie terapeutycznym stosuje się technologię pozwalającą na przetwarzanie muzyki i głosu w taki sposób, aby mózg rozwijał mechanizmy wykrywania zmian oraz aby polepszyć umiejętność skupiania uwagi.
Twórca Metody - Alfred Tomatis
Urodzony w Nicei, w rodzinie śpiewaków, od najwcześniejszych lat życia miał styczność ze środowiskiem operowym ówczesnej Francji, co nie pozostało bez wpływu na jego późniejsze zainteresowania badawcze. Po skończonych studiach medycznych pracował jako otolaryngolog, a jego pierwszymi pacjentami byli właśnie śpiewacy operowi, którzy skarżyli się na problemy z głosem. W dalszych latach życia zderzył się z brutalną rzeczywistością wojenną po bombardowaniu Paryża w roku 1943, a po zakończeniu wojny był lekarzem w zakładach lotniczych, gdzie pomagał robotnikom narażonym na hałas silników lotniczych w czasie wykonywania swojej pracy.
To właśnie doświadczenia zdobyte w czasie tej praktyki lekarskiej stały się podwaliną dla rozwoju Metody. Doktor Tomatis zaobserwował różnicę między słyszeniem, a słuchaniem, wskazując na bierny charakter tej pierwszej i aktywny drugiej czynności, która polega na selekcji informacji, aby następnie nadać jej sens.
Wszystkie swoje doświadczenia i wnioski przedstawił w 1957 r. przed Paryską Akademią Nauk i była to pierwsza oficjalna prezentacja zasad Metody Tomatisa. Rok później przedstawił swoje urządzenie terapeutyczne, czyli “Ucho Elektroniczne”. Został za nie uhonorowany złotym medalem w dziedzinie badań naukowych. W dalszych latach kontynuował swoją pracę. Zmarł w grudniu 2001 roku pozostawiając spuściznę naukową synowi Christianowi i Thierry’emu Gaujarengues, a ten ostatni po śmierci Christiana kieruje rozwojem Metody do dzisiaj.
Na czym polega Metoda Tomatisa?
Terapia, to trening słuchowy polegający na słuchaniu muzyki o określonych zmiennych częstotliwościach. Muzyka jest przetwarzana przez specjalne urządzenie nazwane “Uchem Elektronicznym”.
Na początku terapii przeprowadza się szczegółową diagnozę słuchu pacjenta, aby określić indywidualne potrzeby i obszary, które wymagają poprawy. Metodę Tomatisa wykorzystuje się w różnym celu, jak poprawa problemów ze skupieniem uwagi, uczeniem się, kontrolowaniem emocji, a także może się okazać pomocna w trudnościach z motoryką i koordynacją.
Ocena słuchu jest kluczowa dla ustalenia indywidualnego przebiegu terapii. Sesja terapeutyczna rozpoczyna się po wnikliwej diagnozie i trwa przez określony czas dostosowany do potrzeb pacjenta, a program Metody składa się z części pasywnej i aktywnej.
W części pasywnej stosuje się słuchanie nagrań muzycznych, zazwyczaj są to utwory Mozarta, cenione za swój dynamizm i wysokie dźwięki. Nagrania są poddawane modyfikacjom w taki sposób, aby stymulować mózg - zmiany wysokości, barwy, natężenia dźwięku, których mózg nie potrafi przewidzieć, co zmusza go do uważnego słuchania.
W ten sposób jest on zaskakiwany i próbuje znaleźć przyczynę nagłych zmian dźwięku. Rozwijana jest dzięki temu umiejętność zwracania uwagi na pojawianie się niespodziewanych zmian.
W części aktywnej pacjent bierze udział w ćwiczeniach, które polegają na czytaniu lub powtarzaniu na głos określonego tekstu, śpiewania piosenek, a w tym samym czasie głos ćwiczącego jest przetwarzany podobnie, jak wcześniej muzyka. Ma to za zadanie pomóc w prawidłowej percepcji własnego głosu i poprawić sposób mówienia w tym samym czasie.
W jakich dziedzinach wykorzystuje się Metodę Tomatisa?
Terapia Metodą jest stosowana przez specjalistów aktywnie działających w swojej dziedzinie, terapeutów, pedagogów, czy psychologów. Na stan psychiczny człowieka oddziałuje wiele czynników, a zaburzenia uwagi słuchowej mogą mieć na niego negatywny wpływ.
Braki w percepcji są skutkiem psychologicznego mechanizmu obronnego, który pojawia się w momencie, gdy ciało nie potrafi dostosować się do sytuacji stresowej, czy lękowej, a także w wypadku zmęczenia lub napięcia psychoemocjonalnego. Następstwami zaburzenia percepcji słuchowej są problemy emocjonalne, jak łatwe denerwowanie się. unikanie kontaktów oraz zmęczenie codziennością i uczucie bycia nieustannie atakowanym przez hałas.
Trening słuchowy ma za zadanie polepszyć proces analizy przez mózg sygnałów sensorycznych (docierających za pośrednictwem narządów zmysłu), a poprawa percepcji słuchowej wpływa pozytywnie na proces terapeutyczny, którego zadaniem jest pomoc w trudnościach z emocjami i wypracowanie odpowiednich reakcji na nie.
Jaka technologia jest używana w Metodzie Tomatisa?
Opracowana przez Alfreda Tomatisa Metoda wykorzystuje autorską technologię elektronicznego “bramkowania” dźwięku. Urządzenie bramkujące wyposażone jest w procesor, który rozdziela dźwięk na dwa kanały, a każdy z nich różni się parametrami i właśnie przełączanie między nimi przez specjalistę nosi nazwę “bramkowania”. W Metodzie Tomatisa używa się specjalnie zaprojektowanych do tego celu słuchawek, które umożliwiają filtrowanie dźwięku.
Terapia Metodą Tomatisa jest kierowana przez specjalistę, który przeszedł profesjonalne szkolenie w zakresie jej użycia i cały proces przetwarzania, filtrowania dźwięku jest przez niego nadzorowany. Efekt ten jest bezbolesny i bezpieczny, a terapia korzysta z niego od lat 50. XX wieku, kiedy to po raz pierwszy Alfred Tomatis przedstawił światu swoje “Ucho Elektroniczne”. Od tego czasu rozwój tej technologii jest stale ulepszany wraz z postępem elektroniki, a szczególny progres odnotowuje po zastosowaniu techniki cyfrowej.
Do dyspozycji specjalistów posługujących się metodą w swojej praktyce terapeutycznej oddano również test uwagi słuchowej (TLT - Tomatis Listening Test). Celem tego wstępnego badania jest stworzenie profilu uwagi słuchowej, aby jak najlepiej dopasować program terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Korzyści z zastosowania Metody Tomatisa
Terapia Tomatisa może mieć pozytywny wpływ na poszczególne problemy z percepcją słuchową: zaburzenia uwagi, trudności z nauką, problemy z koordynacją ruchową, zaburzenia sensoryczne, zaburzenia emocjonalne i behawioralne.
Jednym z głównych celów terapii Metodą Tomatisa jest poprawa zdolności słuchowych. Osoby korzystające z terapii często zgłaszają poprawę rozumienia mowy, percepcji dźwięków oraz zdolności skupienia uwagi na słuchaniu. Poprawę odnotowuje się również w przypadku dzieci z trudnościami w nauce, zwłaszcza z dysleksją, ADHD i zaburzeniami ze spektrum autyzmu.
Badania sugerują polepszenie koncentracji oraz zdolności do nauki, jednak nie ma jednoznacznego potwierdzenia skuteczności Metody w leczeniu autyzmu. Badania naukowe w dziedzinach, w których można zastosować terapię ciągle trwają i może ona stanowić jedną z wielu metod terapeutycznych w leczeniu poszczególnych problemów.
Na stronie Metody Tomatisa, można zapoznać się z listą badań naukowych mających potwierdzić jej skuteczność w różnych przypadkach klinicznych.
Należy natomiast pamiętać, że sama Metoda nie jest idealnym rozwiązaniem, ale terapią mającą wspomóc i poprawić pewne trudności, z którymi zmaga się pacjent. Zawsze na początku powinno się skonsultować z odpowiednim specjalistą, który ustali, czy taka forma terapii jest odpowiednia dla konkretnego klienta.
Podsumowując, Metoda Tomatisa ma swoje zastosowania, zwłaszcza w przypadku poprawy zdolności słuchowych i wsparcia osób z trudnościami w nauce i komunikacji. Osoby zainteresowane tą formą terapii powinny skonsultować się z wykwalifikowanymi specjalistami i dokładnie rozważyć jej potencjalne korzyści i ryzyka.