Mówiąc o dyscyplinie, często myślimy o niej w sposób negatywny i może kojarzymy z takimi frazeologizmami, jak “pruski porządek” albo wyobrażamy sobie sztywne ramy życia żołnierskiego polegającego jedynie na wykonywaniu rozkazów. Takie rozumienie dyscypliny jest błędem. Dyscyplina ma o wiele więcej wspólnego z arystotelesowską nauką “złotego środka”, a negatywnymi skrajnościami są raczej zbytnia pobłażliwość i nadmierna surowość.
Samo słowo “dyscyplina” pochodzi z łacińskiego określenia “disciplus”, oznaczającego osobę podążającą za prawdą, gotową przyjąć pouczenia nauczyciela. Wszyscy wiemy, że aby posiąść jakieś konkretne umiejętności lub wiedzę, trzeba podjąć się pewnych wyrzeczeń i poświęcić czas na ich doskonalenie pod opieką kogoś kompetentnego. Relacje rodziców z dziećmi nieraz do łatwych nie należą i mogą się opierać na schemacie ciągłego popadania w skrajności. Metoda “pozytywnej dyscypliny” zakłada połączenie w sobie dwóch na pozór wykluczających się podejść, a mianowicie bycia uprzejmym, a zarazem stanowczym.
Artykuł ten powstał na podstawie książki “Pozytywna dyscyplina” autorstwa Jane Nelsen.
Na czym polega metoda pozytywnej dyscypliny?
Na samym początku należałoby należycie przedstawić na czym polega bycie uprzejmym i co w istocie kryje się za takim zachowaniem. Wydaje się, że przyjęło się mówić o osobach uprzejmych, że lubią one sprawiać przyjemność innym, a tym samym mają być właśnie bardzo pobłażliwe w stosunku do zachowania własnych dzieci. Taka percepcja jest jednak błędna, gdyż dobrze rozumiana uprzejmość nie sprowadza się do uznania, że żadne zasady nie istnieją. Z drugiej strony pojawia się chęć nadmiernej kontroli i wyznaczania pryncypialnych zasad, od których odstępstwo choćby na jotę miałoby się wiązać z poniesieniem kary.
Pozytywna dyscyplina to metoda, która stara się zająć miejsce pomiędzy tymi dwiema skrajnościami, a więc dąży ona do osiągnięcia wspomnianego wcześniej “złotego środka”. Na samym początku należy sobie wyznaczyć cele, jakie chcemy osiągnąć w relacjach z naszymi dziećmi. Może to być na przykład zbudowanie pozytywnego obrazu własnej osoby, nauka cierpliwości, wrażliwości na potrzeby innych, samokontroli, szczerości, czy zainteresowania nauką. Kiedy już ustalimy nasze priorytety możemy zastanowić się w jaki sposób będziemy je realizować?
Narzędzia i koncepcje pozytywnej dyscypliny
W jaki sposób możemy zatem wymienione powyżej idee zastosować w praktyce? Jedną z przykładowych metod, którą można zastosować przy budowie relacji z dzieckiem są tak zwane “cztery kroki do współpracy”. W skrócie, można opisać, że technika ta opiera się na wzajemnym zaufaniu między rodzicem a dzieckiem, a objawia się w tym, że dziecko ma poczucie, że dorosły rozumie również jego punkt widzenia. Wspomniane wcześniej cztery kroki to:
Zrozumienie uczuć dziecka.
Empatia - wczucie się w stan emocjonalny dziecka, ale bez akceptacji postępowania, który z niego wynikał.
Wyrażenie własnych odczuć co do omawianej sytuacji.
Wspólne poszukiwanie rozwiązań na przyszłość.
Wszystko to ma na celu zachęcić dziecko do wysłuchania opinii dorosłego i zastanowienia się, w jaki sposób może ono przyczynić się w procesie rozwiązywania problemów. Ważne jest też przekazanie dzieciom, że popełnione błędy nie muszą od razu przekreślać danej osoby, ale mogą być dobrą okazją do nauki i poprawy swojego postępowania. Takie podejście w metodzie pozytywnej dyscypliny zostało nazwane “trzy P pomyłek”:
Przyznanie się do błędu - uznając własne błędy jesteśmy w stanie dojść do wniosku, że mogą one stać się okazją do poprawy.
Pogodzenie się - przeprosiny to następny krok po uznaniu własnego błędu.
Poszukiwanie rozwiązania - rodzice wraz z dziećmi podejmują próbę rozwiązania zaistniałych problemów.
Pozytywna dyscyplina Jane Nelsen to metoda wychowawcza oparta na współpracy z dziećmi. Jej podstawowym założeniem jest odstąpienie od prostego schematu nagrody i kary, a zamiast tego proponuje nawiązywanie pozytywnego kontaktu z dzieckiem poprzez budowę poczucia bezpieczeństwa i naukę umiejętności społecznych.
Zrozumienie potrzeb dziecka i komunikacja oparta na empatii oraz wspieranie samodyscypliny, która ma rozwijać umiejętności rozwiązywania problemów to centralne elementy, na których skupia się metoda. W ten sposób promuje się rozwijanie zdrowych relacji rodzicielskich opierających się na wartości wzajemnego szacunku.
Podsumowując wszystko jednym zdaniem można powiedzieć, że najważniejsze w metodzie jest osobiste dawanie przykładu swoim dzieciom, pokazując im, jak radzić sobie ze stresem, rozwiązywać problemy i utrzymywać pozytywne relacje.
