Informacje
Rozwój słyszenia
Dużo mówi się o rozwoju mowy, czy też o rozwoju psychomotorycznym dziecka. Rzadko jednak słyszymy o prawidłowym rozwoju słyszenia. Dlatego też dziś postanowiłam się podzielić wiedzą na temat prawidłowego rozwoju słyszenia rozpoczynając od okresu prenatalnego.
Czy wiecie, że noworodki mające prawidłowy słuch potrafią rozróżnić poszczególne głoski prawie od momentu narodzin?
Okres prenatalny
Słuchanie rozpoczyna się w okresie ciąży. W tym czasie dźwięki do dziecka docierają drogą kostną. Dziecko potrafi odróżnić głos matki od głosów innych osób. W ostatnich tygodniach ciąży w główce dziecka w każdej minucie pojawiało się 500 000 neuronów. W każdej sekundzie powstawało 2 000 000 synaps. Maluch już na 14 dni przed narodzinami posiada zdolność słyszenia dźwięków.
Pierwszy miesiąc życia
Dziecko słyszy dźwięki z otoczenia, ale nie nadaje im jeszcze żadnego znaczenia.
Drugi miesiąc życia
Niemowlę zaczyna reagować na dźwięki z otoczenia. Wzrok dziecka kieruje w stronę źródła dźwięku.
Trzeci miesiąc życia
Dziecko aktywnie słucha dźwięków zwracając głowę w kierunku ich źródła. Wydaje dźwięki (głużenie), a także wsłuchuje się w rozmowy innych osób. Najchętniej wsłuchuje się w głos matki, na który reaguje uśmiechem. Głośne i nagłe dźwięki powodują u dziecka chwilowe znieruchomienie.
Czwarty miesiąc życia
W tym okresie dziecko ma dłuższe okresy czuwania. Potrafi chwytać przedmioty do ręki. Wsłuchuje się w odgłosy wydawane przez różne przedmioty np. potrząsaną grzechotkę. To ważny okres – już wtedy dziecko uczy się koordynacji wzrokowo-słuchowo-ruchowej.
Piąty miesiąc życia
Jest to początek uwagi słuchowej odnoszącej się do dźwięków mowy. Następuje integracja bodźców kinestetycznych płynących z narządów artykulacyjnych i bodźców słuchowych. Dziecko samodzielnie wywołuje dźwięki podczas zabawy, co jest podstawą w dalszym rozwoju mowy.
Szósty miesiąc życia
W tym okresie następują początki różnicowania słuchowego. Dziecko testuje różne przedmioty i dźwięki jakie one wydają. Bawi się również własnym głosem poprzez naśladowanie usłyszanych dźwięków, powtarzanie usłyszanych sylab. W „wypowiedziach” dziecka zaznacza się już rytm i melodia języka (prozodia).
Siódmy miesiąc życia
Dziecko bawi się swoim głosem: wokalizuje, moduluje, zmienia wysokość i natężenie wydawanych przez siebie dźwięków od szeptu do krzyku.
Ósmy miesiąc życia
To okres gaworzenia. Dziecko rozumie już wiele słów. Rozwija się u niego pamięć słuchowa i słuch fonemowy. Natomiast gryzienie i rzucie przygotowuje aparat artykulacyjny do mówienia.
Dziewiąty miesiąc życia
Dziecko w tym okresie chętnie słucha i próbuje naśladować dźwięki wydawane przez zwierzęta. Powtarza całe ciągi sylab, które czasem przypominają słowa, ale jeszcze nie mają wartości komunikacyjnej. W tym okresie dzieci uczą się rozumieć wypowiedzi o zabarwieniu emocjonalnym.
Dziesiąty miesiąc życia
Dziecko rozumie proste polecenia typu „daj”, „masz”. Potrafi wskazać niektóre nazwy przedmiotów, zwierząt, a także elementy twarzy swojej i matki. Wiele dzieci w tym okresie potrafi poruszać się w rytm muzyki.
Jedenasty miesiąc życia
Rozumienie mowy coraz bardziej wzrasta. Dziecko próbuje powtarzać proste słowa. Często posługuje się wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi, które traktuje jako rzeczowniki, np. hau hau oznacza psa, ko ko oznacza kurę.
Dwunasty miesiąc życia
Dziecko używa już prostych słów. Używa dźwięków oraz gestów jako formy komunikowania się. Rozumie polecenia słowne poparte gestem.
Drugi rok życia
Kolejne miesiące, kiedy dziecko staje się coraz bardziej mobilne, gdyż zwiększają się jego możliwości ruchowe następuje intensywna stymulacja słuchowa. Dziecko potrafi rozpoznawać coraz więcej dźwięków i nowych słów. Dziecko między 16 a 24 miesiącem życia potrafi zlokalizować źródło cichego dźwięku (ok 25 dB).
Trzeci rok życia
W 3 roku życia dziecko tworzy własne neologizmy i konstrukcje językowe. Słucha bajek, wierszy i innych tekstów pisanych z wyraźnie zaznaczonym rytmem. Ponadto dziecko w tym czasie często przebywa w grupie przedszkolnej, co jest kolejnym ważnym wyzwaniem dla jego układu słuchowego. W taki otoczeniu występuje mnogość interakcji społecznych i hałas, który utrudnia percepcje słuchową. Dziecko w takich niesprzyjających warunkach akustycznych musi wyłonić głos wychowawcy, który nie jest skierowany tylko do niego, ale do całej grupy. Przebywanie w takich warunkach wymaga od dziecka wielu złożonych umiejętności tj. słuchowego spostrzegania figury i tła, dobrego słyszenia kierunkowego oraz lokalizacji bodźca słuchowego.
Na koniec okresu przedszkolnego dziecko potrafi różnicować głoski w sylabach, chętnie bawi się w gry językowe, a także potrafi mówić o języku.
Jak widzimy, okres rozwoju słyszenia jest ściśle powiązany z innymi ważnymi etapami w rozwoju dziecka tj. rozwój motoryczny, ale przede wszystkim z rozwojem mowy. Wiemy już, że w przypadku zaburzeń w rozwoju mowy często obserwujemy zaburzenia słuchu i/lub zaburzenia przetwarzania słuchowego.
Z powyższego opisu wynika również, że w tym okresie u dziecka wykształcają się podstawowe umiejętności w zakresie prawidłowego przetwarzania bodźców słuchowych, czyli nie słyszenia, a przetwarzania tego co słyszy ucho. Zakłócenia w prawidłowym rozwoju słyszenia mogą skutkować brakiem tych umiejętności, które są kluczowe w dalszym rozwoju dziecka.
Zachęcam do obserwacji swoich maluszków, a w przypadku jakichkolwiek wątpliwości konsultację z specjalistą. Wcześniejsze wykrycie nieprawidłowości w rozwoju naszych dzieci daje im większą szansę na prawidłowy rozwój na dalszych etapach życia.
opr. mgr Żaneta Łopata
Źródło:
Wzrok i słuch. Zmysły wiodące w w uczeniu się w aspekcie integracji sensorycznej - Mierzejewska Beata, Odowska-Szlachcic Bożenna
Metoda Warnkego - Dysleksja stop. Skuteczna pomoc w problemach automatyzacji funkcji - Fred Warnke
