Informacje
Czy terapia ręki ma wpływ na mowę u dziecka?
Mowa jest kluczowym narzędziem w rozwoju dziecka. Umożliwia komunikację, wyrażanie emocji, myśli, uczuć oraz pomaga w nawiązywaniu relacji społecznych. Harmonijny rozwój mowy wspiera także funkcje poznawcze, emocjonalne i społeczne. Ma znaczenie w nauce pisania i czytania. Wczesna interwencja w przypadku problemów z mową jest istotna. Zaniedbanie jej może doprowadzić do trudności w nauce, mieć negatywny wpływ na funkcjonowanie intelektualne i relacje społeczno-emocjonalne.
Terapia ręki to specjalistyczna forma rehabilitacji, koncentrująca się na usprawnianiu funkcji motorycznych. Działania te obejmują dłoń i całą kończynę górną. Wspomaga terapię integracji sensorycznej, ma również zastosowanie w terapii dzieci po urazach, operacjach czy wylewach.
Jest wskazana dla dzieci z trudnościami w obszarze małej motoryki, zaburzeniami integracji sensorycznej, zespołem Aspergera, ADHD, autyzmem i zaburzeniami neurologicznymi.
Terapia ręki obejmuje następujący zakres ćwiczeń, które mają na celu poprawę:
· sprawności manipulacyjnej,
· koordynacji wzrokowo-ruchowej,
· precyzji ruchów,
· siły mięśniowej,
· korektę chwytu i nacisku, która jest niezbędna w codziennych czynnościach samoobsługowych, pisaniu czy spożywaniu posiłków.
Terapia ręki najczęściej kojarzona jest z usprawnieniem wyżej wymienionych obszarów.
Jednakże ma pozytywny wpływ na rozwój mowy, szczególnie u dzieci z ORM (opóźnionym rozwojem mowy) czy afazją dziecięcą.
Związek między terapią a mową
Zatem w jaki sposób ćwiczenia motoryczne wpływają na rozwój umiejętności komunikacyjnych?
Rozwój mowy ściśle związany jest z rozwojem motoryki małej. Ośrodki odpowiedzialne za ruchy dłoni, palców oraz mowy znajdują się blisko siebie w korze mózgowej. Stymulowanie jednego z nich ma wpływ na rozwój drugiego. Prawidłowy rozwój motoryki małej wspiera rozwój mowy malucha poprzez stymulację struktur mózgowych odpowiedzialnych za planowanie ruchowe i koordynację.
Ośrodek Broki, zlokalizowany jest w tylnej części płata czołowego dolnego w lewej półkuli, który odpowiada za rozumienie mowy, planowanie ruchów artykulacyjnych i ich koordynacji.
Ośrodek Wernickiego, znajduję się w tylnej części płata skroniowego w lewej półkuli, który odpowiada za rozumienie mowy oraz przetwarzanie informacji językowych.
Warto podkreślić, że obie struktury odpowiadają za funkcje językowe, z tym, że Ośrodek Broki odpowiedzialny jest głównie za produkcję mowy, natomiast Ośrodek Wernickiego za rozumienie języka. Ćwiczenia wykonywane podczas terapii ręki mogą stymulować te dwa ośrodki, wspierające planowanie ruchowe i przetwarzanie językowe.
Ćwiczenia praksji (planowanie motoryczne) wpływa na prawidłową artykulację dźwięków. Dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej, często mają trudności z mową, a terapia ręki wspomaga przetwarzanie bodźców, co korzystnie wpływa na wsparcie komunikacji.
Podczas terapii ręki wykorzystywane są różnorodne ćwiczenia, które mogą pośrednio i bezpośrednio wpływać na umiejętności językowe. Ćwiczenia manualne z elementami rytmu i sekwencji pomagają rozwijać planowanie motoryczne i naśladowanie. Są to kluczowe elementy, wpływające na tak zwaną pamięć proceduralną, wspomagającą proces nauki mowy. Natomiast ćwiczenia rozwijające percepcję dotykową i propriocepcję istotne są dla prawidłowego odbioru i produkcji mowy. Ćwiczenia ruchowe aktywizujące motorykę małą mogą wspierać rozwój struktur odpowiedzialnych za mowę.
Rola lateralizacji w rozwoju mowy
Duży wpływ na rozwój mowy ma lateralizacja, czyli dominacja jednej strony ciała. Lewa półkula mózgu odpowiada za funkcje językowe. Dzieci o nieokreślonej lateralizacji mogą mieć trudności z płynnością mowy, artykulacją czy przetwarzaniem słuchowym. W trakcie terapii stosowane są ćwiczenia wzmacniające dominację ręki. Działa to korzystnie na integrację półkul mózgowych, co ostatecznie korzystnie wpływa na rozwój mowy. Do takich ćwiczeń należą ruchy naprzemienne, krzyżowe oraz aktywności wymagające precyzji.
Podsumowanie
Jeśli dziecko ma trudności z mówieniem warto spróbować terapii ręki. Ćwiczenia rąk to coś więcej niż tylko zabawa. Wszystkie aktywności usprawniające ruchy precyzyjne dłoni i palców działają stymulująco na rozwój mowy u dziecka. Ponadto pobudzają ośrodki mowy w mózgu. Poprawiają koncentrację, co pomaga w nauce komunikacji. Wzmacniają umiejętności poznawcze i komunikacyjne, przyczyniające się do lepszego rozumienia otoczenia. Terapia ręki jest wspomagającą formą terapii mowy, szczególnie w połączeniu jej z terapią logopedyczną lub neurologopedyczną.
Bibliografia
Błeszyński J.J, Baczała D., (2022), Wczesna interwencja w logopedii, Wydawnictwo Harmonia Universalis.
Bogdanowicz M., (2011), Integracja sensoryczna a rozwój mowy u dzieci, Wydawnictwo Harmonia.
Cieszyńska J., Korendo M., (2021), Wczesna interwencja terapeutyczna, Wydawnictwo Edukacyjne.
Giczewska A., Bartkiewicz W., (2020), Terapia Ręki w praktyce, Wydawnictwo ACentrum Szkolenia S.C.
Kaczmarek B., (2008), Komunikacja interpersonalna w teorii i praktyce, Wydawnictwo UMCS.
Krasowicz-Kupis G., (2004), Rozwój świadomości językowej dziecka. Teoria i praktyka, Wydawnictwo UMCS.
Krasowicz-Kupis G., (2019), Rozwój językowy dziecka. Od teorii do praktyki, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Piotrowska-Madej K., Żychowicz A., (2017). Smart Hand Model. Diagnoza i terapia ręki u dzieci, Wydawnictwo Harmonia.
